Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ακολουθεί τη δική του πορεία ανάπτυξης. Η εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας κάθε παιδιού είναι διαφορετική. Ωστόσο, υπάρχουν ενδεικτικές ηλικίες που μας πληροφορούν για το μέσο όρο εκδήλωσης συγκεκριμένων λεκτικών και μη λεκτικών συμπεριφορών. Καθώς ο ρυθμός εμφάνισης των αναπτυξιακών σταδίων ποικίλλει από παιδί σε παιδί, οι γονείς θα πρέπει να συζητούν με τους ειδικούς αν τους προβληματίζει η αργοπορία κατάκτησης κάποιου σταδίου δεδομένου ότι η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση βοηθούν το παιδί να ανταποκριθεί καλύτερα στις όποιες δυσκολίες παρουσιάσει.
0- 6 μηνών
◇Αντιδρά στους ήχους, κοιτάει ή στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή τους.
◇Προσπαθεί να πει διαφορετικούς ήχους, /p/, /b/, /m/ όταν μουρμουρίζει.
◇Διαφέρει το κλάμα του ανάλογα με τις ανάγκες του.
◇Αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του.
◇Επικοινωνεί με τη γλώσσα του σώματος, τη βλεμματική επαφή και το χαμόγελο.
7-12 μηνών
◇Καταλαβαίνει το “ναι” και το “όχι”.
◇Καταλαβαίνει και ανταποκρίνεται στο όνομά του.
◇Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους.
◇Αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με καθημερινά αντικείμενα.
◇Αρχίζει να μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτη γλώσσα.
◇Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεων.
◇Κατανοεί απλές εντολές.
13-18 μηνών
◇Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 λέξεις ή περισσότερες (κυρίως ουσιαστικά).
◇Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο.
◇Χρησιμοποιεί πρότυπα επιτονισμού ενηλίκων.
◇Παραλείπει αρχικά συμφώνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα.
◇Κάνει έκκληση για τα περισσότερα από τα αντικείμενα που επιθυμεί.
◇Αναγνωρίζει 1 με 3 μέρη του σώματος.
19-24 μηνών
◇Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά από ασυνάρτητη ομιλία.
◇Είναι κατανοητό 25-50% στους ξένους.
◇Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα.
◇Απαντά στην ερώτηση «Τι είναι αυτό;».
◇Γνωρίζει 5 μέρη του σώματος.
◇Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 με 100 ή και περισσότερες λέξεις.
◇Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων.
◇Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες.
◇Διατηρεί ασταθή τον έλεγχο της φωνής.
◇Χρησιμοποιεί κατάλληλο κυματισμό φωνής για ερωτήσεις.
◇Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες.
◇Ονομάζει επακριβώς μερικά οικεία αντικείμενα.
2- 3 ετών
◇Ο λόγος είναι καταληπτός 50-75%.
◇Καταλαβαίνει το ένα και τα πολλά.
◇Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα( πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά).
◇Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους.
◇Δείχνει τις εικόνες σε βιβλίο ονομάζοντάς τις.
◇Αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος.
◇Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά στις απλές ερωτήσεις.
◇Απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ρυθμούς.
◇Κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις.
◇Χρησιμοποιεί φράσεις 3-4 λέξεων με Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο.
◇Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλό πληθυντικό,γραμματικές εκθλίψεις και ανώμαλους τύπους στον αόριστο.
◇Χρησιμοποιεί τις λέξεις που έχουν γενικό περιεχόμενο.
◇Συνεχίζει να ηχολαλεί όταν συναντά δυσκολίες στο λόγο.
◇Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 ως 900 ή περισσότερων λέξεων.Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 ως 250 ή περισσότερων λέξεων. (ραγδαία ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου).
◇Παρουσιάζει πολλαπλά γραμματικά λάθη.
◇Καταλαβαίνει τα περισσότερα από αυτά που λέγονται.
◇Συχνά παρουσιάζει επαναλήψεις κυρίως στην έναρξη, στο ΄΄ εγώ ΄΄ και στις πρώτες συλλαβές.
◇Μιλάει με δυνατή φωνή.
◇Αυξάνει το επίπεδο του τόνου της φωνής.
◇Χρησιμοποιεί τα φωνήεντα σωστά.
◇Χρησιμοποιεί σωστά σύμφωνα σε αρχική θέση( αν και καμία φορά αποτυγχάνει).
◇Συχνά παραλείπει σύμφωνα σε μεσαία θέση.
◇Συχνά παραλείπει ή υποκαθιστά σύμφωνα σε τελική θέση.
◇Χρησιμοποιεί περίπου 27 φωνήματα.
◇Χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα ΄΄ είναι ΄΄.
◇Χρησιμοποιεί μερικά ομαλά ρήματα στον αόριστο, κτητικά μορφήματα, αντωνυμίες και την προστακτική έγκλιση.
3-4 ετών
◇Καταλαβαίνει τη λειτουργία των αντικειμένων.
◇Καταλαβαίνει διαφορές στις έννοιες (σταματάω-ξεκινάω, μέσα- πάνω,μικρό- μεγάλο).
◇Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 2 και 3 μέρη.
◇(2πλή: Πιάσε το μολύβι και γράψε, 3πλη: Σήκω, πήγαινε στο ντουλάπι και άνοιξέ το).
◇Ρωτάει και απαντάει απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί).
◇Συχνά κάνει ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στις απαντήσεις.
◇Παράγει απλές προφορικές αναλογίες.
◇Χρησιμοποιεί 4 με 5 λέξεις στις προτάσεις.
◇Επαναλαμβάνει 6 με 13 συλλαβές στις προτάσεις επακριβώς.
◇Αναγνωρίζει αντικείμενα με το όνομά τους.
◇Χειρίζεται επιδέξια τους ενήλικες και παρατηρεί.
◇Μπορεί να συνεχίζει να ηχολαλεί.
◇Χρησιμοποιεί ως 6 λέξεις σε κάθε πρόταση.
◇Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα πιο συχνά.
◇Έχει αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος.
◇Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 1200-2000 λέξεων.
◇Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800- 1500 λέξεων.
◇Μπορεί συχνά κατά την ομιλία να επαναλαμβάνεται, να παρουσιάζει διακοπές, να έχει διαταραγμένη αναπνοή και να κάνει γκριμάτσες του προσώπου.
◇Αυξάνει το ρυθμό του λόγου.
◇Ψιθυρίζει.
◇Κατέχει 50% των συμφώνων και των συμπλεγμάτων.
◇Ο λόγος είναι 80% καταληπτός.
◇Η γραμματική βελτιώνεται αν και κάποια λάθη επιμένουν.
◇Κατάλληλη χρήση του ΄΄ είμαι ΄΄ και ΄΄ είναι ΄΄ στις προτάσεις.
◇Βάζει 2 γεγονότα σε χρονολογική σειρά.
◇Συμμετέχει σε συζητήσεις.
◇Χρησιμοποιεί κάποιες γραμματικές εκθλίψεις, ανώμαλους πληθυντικούς, ρήματα μελλοντικού χρόνου και συνδέσμους.
◇Συνεπής χρήση ομαλού πληθυντικού, κτητικών αντωνυμιών και ρημάτων αορίστου.
4-5 ετών
◇Κατανοεί τις έννοιες των αριθμών ως το 3.
◇Συνεχίζεται η κατανόηση της αντίληψης του χώρου.
◇Αναγνωρίζει 1ως 3 χρώματα.
◇Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2800 ή περισσότερων λέξεων.
◇Μετράει ως το 10 μηχανικά.
◇Ακούει σύντομες, απλές ιστορίες.
◇Απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με τη λειτουργία.
◇Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις.
◇Έχει λεξιλόγιο έκφρασης 900 ως 2000 ή παραπάνω λέξεων.
◇Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 ως 8 λέξεων.
◇Απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις που αποτελούνται από 2 μέρη.
◇Ρωτά ορισμούς λέξεων.
◇Μιλά με συχνότητα 186 λέξεων ανά λεπτό περίπου.
◇Μειώνεται ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων.
◇Διασκεδάζει με τα στιχάκια, τους ρυθμούς και τις ακατάληπτεςσυλλαβές.
◇Παράγει σύμφωνα με ακρίβεια 90%.
◇Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των συνεχών ηχητικών παραλείψεων και των υποκαταστάσεων.
◇Συχνά παραλείπει ενδιάμεσα σύμφωνα.
◇Ο λόγος του είναι συνήθως καταληπτός από τους ξένους.
◇Μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε σπίτι φίλων κλπ.
◇Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια μεγάλη ιστορία.
◇Δίνει προσοχή σε μια ιστορία και απαντά σε απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή.
◇Χρησιμοποιεί κάποιους ανώμαλους πληθυντικούς, κτητικές αντωνυμίες, μέλλοντα
χρόνο, αυτοπαθείς αντωνυμίες και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις.
5- 6 ετών
◇Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα.
◇Ακολουθεί οδηγίες που δίνονται σε μια ομάδα.
◇Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 3 μέρη.
◇Κάνει ερωτήσεις με το ΄΄ Πως ΄΄ .
◇Απαντά λεκτικά στο ΄΄ Γεια ΄΄ και στο ΄΄ Τι κάνεις; ΄΄.
◇Χρησιμοποιεί παρελθόντα και μέλλοντα χρόνο κατάλληλα.
◇Χρησιμοποιεί συνδέσμους.
◇Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 13000 λέξεις.
◇Ονομάζει τα αντίθετα.
◇Ονομάζει διαδοχικά ημέρες της εβδομάδας.
◇Μετρά μηχανικά ως το 30 .
◇Συνεχίζεται η δραστική αύξηση του λεξιλογίου.
◇Μειώνει το μήκος των προτάσεων σε 4 ως 6 λέξεις.
◇Αντιστρέφει ήχους περιστασιακά.
◇Ανταλλάσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις.
◇Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες.
◇Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια ιστορία.
◇Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικά ποιηματάκια.
◇Επικοινωνεί εύκολα με ενήλικες και άλλα παιδιά.
◇Χρησιμοποιεί κατάλληλη γραμματική στις περισσότερες περιπτώσεις.
6-7 ετών
◇Ονομάζει κάποια γράμματα, αριθμούς και νομίσματα.
◇Τοποθετεί κατά σειρά αριθμούς.
◇Κατανοεί το αριστερά και το δεξιά.
◇Χρησιμοποιεί αυξανόμενα πιο σύνθετες περιγραφές.
◇Απασχολείται με συζητήσεις.
◇Έχει ένα αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 20000 λέξεων.
◇Χρησιμοποιεί προτάσεις μήκους 6 λέξεων περίπου.
◇Κατανοεί τις περισσότερες έννοιες του χρόνου.
◇Απαγγέλει το αλφάβητο.
◇Μετρά ως το 100 μηχανικά.
◇Χρησιμοποιεί περισσότερα μορφολογικά σημάδια καταλλήλως.
◇Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή.Επιμέλεια κειμένων :Ντεβέ Νικολέττα, Λογοθεραπεύτρια του Εν λόγω
